Trong quá trình canh tác, nứt quả cà chua là hiện tượng phổ biến khiến nông dân đau đầu. Không chỉ làm giảm giá trị thương phẩm, hiện tượng này còn tạo điều kiện cho nấm bệnh và vi khuẩn xâm nhập, gây thối hỏng hàng loạt quả. Để xử lý triệt để, cần hiểu rõ nguyên nhân sinh lý, các yếu tố môi trường tác động và áp dụng giải pháp phòng trừ toàn diện.
Các dạng nứt quả cà chua thường gặp
Nứt quả cà chua có thể chia thành ba dạng chính.
Nứt đồng tâm thường xuất hiện quanh phần cuống quả, tạo thành các vòng tròn nhỏ. Đây là dạng hay gặp khi độ ẩm dao động mạnh, đặc biệt vào giai đoạn quả đang chín.
Nứt tỏa tròn là các vết nứt kéo dài từ cuống xuống thân quả, thường gặp sau những cơn mưa lớn ngay khi đất vừa trải qua khô hạn. Đây là dạng gây thiệt hại nhiều nhất cho nông dân vì làm quả mất hoàn toàn giá trị thương phẩm.
Nứt sẹo khô thường bắt đầu bằng vết bệnh nâu đen trên bề mặt quả. Khi gặp điều kiện ẩm độ cao, vết bệnh lan rộng và vỏ quả nứt toác.
Việc phân loại giúp người trồng xác định nguyên nhân chủ yếu và có biện pháp xử lý phù hợp.
Nguyên nhân sinh lý và môi trường gây nứt quả cà chua
Nguyên nhân hàng đầu của nứt quả cà chua là sự mất cân bằng giữa vỏ và thịt quả. Khi đất khô hạn kéo dài rồi bất ngờ gặp mưa lớn, rễ cây hút một lượng nước quá nhiều, khiến áp suất thẩm thấu tăng đột ngột. Phần thịt quả phình nhanh trong khi vỏ quả không kịp giãn, dẫn đến nứt.
Chênh lệch nhiệt độ ngày và đêm cũng ảnh hưởng. Khi nhiệt độ ban đêm giảm sâu dưới 10°C, vỏ quả trở nên kém đàn hồi, dễ rạn nứt khi gặp áp lực từ bên trong. Ở các nhà kính quản lý kém thông gió, hiện tượng này càng rõ rệt.
Ngoài ra, ánh sáng mạnh kéo dài hoặc gió nóng cũng khiến vỏ quả bị chai cứng, giảm độ đàn hồi. Khi cây được tưới trở lại, các vết nứt hình thành ngay lập tức.
Nguyên nhân do mất cân bằng dinh dưỡng
Dinh dưỡng mất cân đối là nguyên nhân quan trọng. Canxi là yếu tố then chốt để tạo nên vách tế bào chắc khỏe. Khi thiếu canxi, liên kết giữa tế bào vỏ quả trở nên lỏng lẻo, dễ nứt khi thịt quả phát triển mạnh.
Việc bón thừa đạm lại khiến quả phát triển nhanh, mềm, thành tế bào yếu. Đồng thời, thiếu kali càng làm cấu trúc quả không bền vững. Đặc biệt, ngay cả khi đất có đủ canxi nhưng chế độ tưới không đều, cây vẫn có thể thiếu canxi cục bộ do dòng vận chuyển dinh dưỡng bị gián đoạn.
Như vậy, nguyên nhân nứt quả cà chua không đơn thuần là thiếu một chất mà là sự mất cân bằng tổng thể dinh dưỡng.
Tác động từ kỹ thuật canh tác
Kỹ thuật tỉa cành quá mức làm giảm khả năng thoát hơi nước. Khi đó, lượng nước dư thừa dồn vào quả, tăng áp lực và gây nứt quả cà chua. Trong khi đó, tỉa cành đúng kỹ thuật lại giúp cây thông thoáng, giảm sâu bệnh và duy trì cân bằng dinh dưỡng cho quả.
Việc tưới nước không hợp lý cũng là nguyên nhân lớn. Nếu để đất quá khô rồi tưới đẫm, khả năng nứt quả tăng mạnh. Ngược lại, tưới nhỏ giọt đều đặn sẽ giúp duy trì độ ẩm ổn định và hạn chế tình trạng này.
Nứt quả cà chua do tác nhân nấm bệnh
Mặc dù chủ yếu là rối loạn sinh lý, một số bệnh hại như đốm vòng do nấm Alternaria solani cũng có thể gây nứt quả. Khi vết bệnh xuất hiện, độ ẩm cao sẽ làm vỏ quả yếu và nứt theo vùng bệnh. Do đó, quản lý sâu bệnh cũng là một phần quan trọng trong phòng trừ nứt quả cà chua.
Biện pháp phòng ngừa nứt quả cà chua hiệu quả
Để hạn chế nứt quả, cần kết hợp nhiều giải pháp đồng bộ.
Chọn giống
Các giống cà chua có vỏ dày, quả nhỏ như cherry thường ít bị nứt. Một số giống lai F1 được chọn tạo để kháng nứt quả cũng là lựa chọn tối ưu.
Quản lý nước và đất
Tưới nước đều đặn, sử dụng hệ thống nhỏ giọt để giữ ẩm ổn định. Lên luống cao giúp thoát nước nhanh, hạn chế úng. Lớp phủ rơm rạ hoặc mùn dày quanh gốc giữ ẩm tốt và giảm sốc độ ẩm.
Xem thêm: Sử dụng nấm đối kháng cải tạo đất
Cân bằng dinh dưỡng
Bón phân theo nhu cầu từng giai đoạn, tránh thừa đạm. Bổ sung kali để tăng độ cứng của quả. Canxi có thể bổ sung qua bón lót hoặc phun lá bằng canxi nitrat, canxi clorua. Phun định kỳ trong giai đoạn nuôi quả giúp củng cố vỏ quả chắc khỏe.
Kỹ thuật chăm sóc
Tỉa bỏ lá già, lá bệnh và cành phụ giúp cây thông thoáng. Tránh tỉa quá nhiều để cây không bị mất khả năng cân bằng nước. Trong nhà kính, cần có hệ thống thông gió và lưới che nắng để giảm dao động nhiệt độ.
Biện pháp sinh học và hóa học
Khi có dấu hiệu bệnh nấm, cần phun thuốc bảo vệ thực vật phù hợp hoặc sử dụng chế phẩm sinh học an toàn. Ngoài ra, các sản phẩm dưỡng trái có thể bổ sung axit amin và vi lượng, hỗ trợ quả phát triển đều và hạn chế nứt. Hiện nay, nhiều nông hộ đã ứng dụng drone phun thuốc để phân bổ chế phẩm sinh học và dinh dưỡng lá một cách đồng đều trên ruộng cà chua. Phương pháp này không chỉ tiết kiệm công lao động mà còn giúp hạt thuốc mịn, bám dính tốt trên bề mặt quả và lá, từ đó nâng cao hiệu quả phòng ngừa hiện tượng nứt quả cà chua.
Hiện tượng nứt quả cà chua là rối loạn phức tạp, chịu tác động bởi nhiều yếu tố từ môi trường, dinh dưỡng đến kỹ thuật canh tác. Không có giải pháp đơn lẻ nào đủ hiệu quả, mà cần chiến lược quản lý tổng hợp. Việc chọn giống phù hợp, duy trì độ ẩm và dinh dưỡng cân đối, cùng với kỹ thuật chăm sóc đúng chuẩn sẽ giúp nông dân hạn chế thiệt hại, nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm.
