Quy định PCCC điện mặt trời áp mái mới nhất 2025

Trong bối cảnh cơn sốt năng lượng tái tạo đang chuyển dịch sang xu hướng phát triển bền vững và tự sản tự tiêu, vấn đề an toàn cháy nổ đã trở thành rào cản pháp lý lớn nhất đối với các chủ đầu tư.

Việc nắm vững quy định PCCC điện mặt trời áp mái không chỉ giúp doanh nghiệp và hộ gia đình tránh được các khoản phạt hành chính nặng nề mà còn là điều kiện tiên quyết để hệ thống được phép vận hành và hưởng các chính sách ưu đãi từ nhà nước. Bài viết dưới đây sẽ phân tích chi tiết những thay đổi pháp lý quan trọng nhất trong giai đoạn 2024-2025 mà bạn không thể bỏ qua.

1. Bối cảnh pháp lý mới về quy định PCCC điện mặt trời năm 2025

Giai đoạn trước đây, sự phát triển nóng của điện mặt trời đã để lại nhiều lỗ hổng về an toàn. Bước sang năm 2025, khung pháp lý đã được siết chặt đáng kể với sự ra đời và có hiệu lực của các văn bản quan trọng như Nghị định 50/2024/NĐ-CP và Nghị định 135/2024/NĐ-CP.

Theo các văn bản này, quy định PCCC điện mặt trời áp mái hiện nay không còn là những khuyến cáo chung chung mà đã trở thành các điều kiện bắt buộc. Đặc biệt, Nghị định 135/2024/NĐ-CP về cơ chế khuyến khích điện mặt trời mái nhà tự sản tự tiêu nêu rõ: mọi ưu đãi về miễn trừ giấy phép điện lực hay thủ tục đất đai đều vô hiệu nếu chủ đầu tư không tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về phòng cháy chữa cháy. Điều này buộc các chủ đầu tư phải đặt yếu tố an toàn lên hàng đầu ngay từ khâu thiết kế.

2. Phân loại đối tượng thẩm duyệt theo Nghị định 50/2024/NĐ-CP

Một trong những thắc mắc lớn nhất của người dân và doanh nghiệp là: “Công trình của tôi có phải xin giấy phép PCCC không?”. Câu trả lời nằm trong quy định PCCC điện mặt trời áp mái được sửa đổi tại Nghị định 50/2024/NĐ-CP (sửa đổi Nghị định 136/2020).

Việc lắp đặt hệ thống điện mặt trời được xem là sự thay đổi công năng hoặc cải tạo công trình. Do đó, thủ tục sẽ phụ thuộc vào quy mô của công trình gốc:

• Nhóm bắt buộc thẩm duyệt thiết kế (Phụ lục V): Bao gồm các nhà máy, xưởng sản xuất, kho hàng, nhà cao tầng, hoặc các công trình công cộng tập trung đông người (trường học, bệnh viện, chợ, trung tâm thương mại…). Khi lắp đặt điện mặt trời lên các công trình này, chủ đầu tư bắt buộc phải lập hồ sơ thiết kế điều chỉnh và trình cơ quan Cảnh sát PCCC thẩm duyệt lại các điều kiện an toàn.   

• Nhóm quản lý cấp xã (Phụ lục IV): Đối với nhà ở riêng lẻ, hộ kinh doanh nhỏ hoặc các cơ sở ít nguy hiểm về cháy nổ, thủ tục thẩm duyệt có thể được miễn giảm. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là bạn được phép lắp đặt tùy tiện. Hệ thống vẫn phải chịu sự kiểm tra, giám sát của UBND cấp xã và phải tuân thủ các tiêu chuẩn kỹ thuật an toàn cơ bản được khuyến cáo.   

Việc xác định sai đối tượng có thể dẫn đến việc bị đình chỉ hoạt động hoặc buộc tháo dỡ hệ thống sau này. Do đó, việc tham vấn kỹ lưỡng quy định PCCC điện mặt trời áp mái trước khi khởi công là vô cùng cần thiết.

3. Các yêu cầu kỹ thuật cốt lõi để đảm bảo an toàn PCCC

Mặc dù Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia (QCVN) riêng biệt cho điện mặt trời đang trong quá trình hoàn thiện, nhưng hiện nay Cục Cảnh sát PCCC và CNCH vẫn áp dụng các hướng dẫn kỹ thuật nghiêm ngặt dựa trên Văn bản 3288/C07-P4 và các tiêu chuẩn quốc tế liên quan. Để vượt qua kỳ kiểm tra nghiệm thu, hệ thống cần đáp ứng các tiêu chuẩn sau:  

3.1. Bố trí mặt bằng mái (Layout)

Đây là lỗi vi phạm phổ biến nhất. Quy định PCCC điện mặt trời áp mái yêu cầu mái nhà không được phủ kín pin mà phải chừa lại các khoảng trống chiến thuật phục vụ công tác chữa cháy:

• Phân nhóm: Các tấm pin phải chia thành các nhóm (array) với kích thước mỗi chiều không quá 40m.   

• Lối đi an toàn: Khoảng cách giữa các nhóm pin tối thiểu phải là 1,5m để nhân viên cứu hỏa có thể di chuyển.   

• Khu vực cấm: Nghiêm cấm bố trí tấm pin trong phạm vi 3m xung quanh lối ra mái qua các buồng thang bộ hoặc lối thoát nạn. Đây là “khoảng cách sinh tử” để lực lượng chức năng tiếp cận đám cháy từ trên cao.   

3.2. Kiểm soát rủi ro hồ quang điện DC

Hồ quang điện một chiều (DC Arc Fault) là nguyên nhân hàng đầu gây cháy trong các hệ thống điện mặt trời. Quy định PCCC điện mặt trời áp mái khuyến khích mạnh mẽ việc sử dụng các thiết bị công nghệ mới để giảm thiểu rủi ro này:

• Ưu tiên sử dụng các tấm pin dạng tinh thể (Mono/Poly) thay vì pin màng mỏng (Thin-film) do pin màng mỏng thường chứa nhiều vật liệu dễ cháy hơn.   

• Khuyến khích sử dụng công nghệ Micro-inverter hoặc bộ tối ưu hóa công suất (Optimizer) để hạ điện áp DC xuống mức an toàn, hoặc sử dụng Inverter có tính năng ngắt mạch hồ quang (AFCI).   

• Xu hướng mới là áp dụng công nghệ Ngắt nhanh (Rapid Shutdown) theo tiêu chuẩn NEC của Mỹ, đảm bảo điện áp trên mái giảm về mức an toàn trong vòng 30 giây khi có sự cố, bảo vệ tính mạng cho lính cứu hỏa   

4. Bước tiến mới: Tiêu chuẩn cho hệ thống lưu trữ (BESS) 2025

Năm 2025 đánh dấu một bước ngoặt lớn khi Việt Nam chính thức công bố bộ Tiêu chuẩn Quốc gia TCVN 14499:2025 dành cho hệ thống lưu trữ điện năng (BESS). Trước đây, mảng pin lưu trữ gần như bị bỏ ngỏ về pháp lý, dẫn đến sự tràn lan của các sản phẩm kém chất lượng, nguy cơ cháy nổ cực cao.   

Bộ tiêu chuẩn mới này bao gồm 15 tiêu chuẩn thành phần, quy định chi tiết về an toàn cháy nổ cho pin Lithium-ion, yêu cầu về hệ thống quản lý pin (BMS), khoảng cách lắp đặt và phương án xử lý sự cố môi trường. Nếu bạn đang có ý định lắp đặt hệ thống Hybrid hoặc Off-grid, việc tuân thủ quy định PCCC điện mặt trời áp mái tích hợp lưu trữ theo TCVN 14499 là bắt buộc để đảm bảo an toàn cho gia đình và công trình.  

5. Quy trình thực hiện thủ tục thẩm duyệt PCCC

Để đảm bảo hệ thống điện mặt trời được vận hành hợp pháp, chủ đầu tư cần tuân thủ quy trình sau:

1. Lập hồ sơ thiết kế: Phải do đơn vị tư vấn có chứng chỉ hành nghề PCCC thực hiện, thể hiện rõ các giải pháp chống cháy, lối đi an toàn, và khả năng chịu lực của mái.

2. Nộp hồ sơ thẩm duyệt: Nộp tại cơ quan Cảnh sát PCCC & CNCH theo phân cấp quản lý (Phòng Cảnh sát PCCC tỉnh hoặc Công an cấp huyện tùy quy mô)   

3. Thi công và giám sát: Thi công đúng theo thiết kế đã được thẩm duyệt. Tuyệt đối không tự ý thay đổi chủng loại vật tư (dây cáp, inverter) nếu không muốn bị từ chối nghiệm thu.

4. Nghiệm thu PCCC: Sau khi lắp đặt xong, cơ quan Công an sẽ tiến hành kiểm tra thực tế. Chỉ khi có Văn bản chấp thuận nghiệm thu PCCC, hệ thống mới đủ điều kiện để ký hợp đồng mua bán điện hoặc được công nhận tự sản tự tiêu hợp pháp.  

Tuân thủ quy định PCCC điện mặt trời áp mái không chỉ là nghĩa vụ pháp lý mà còn là giải pháp bảo vệ khối tài sản hàng tỷ đồng của nhà đầu tư. Với sự ra đời của Nghị định 135 và bộ tiêu chuẩn TCVN 14499 trong năm 2025, hành lang pháp lý đã trở nên rõ ràng và chặt chẽ hơn bao giờ hết. Các doanh nghiệp và hộ gia đình cần chủ động cập nhật các quy định này, lựa chọn các đơn vị thi công uy tín và thiết bị đạt chuẩn để đảm bảo hệ thống vận hành ổn định, an toàn và hiệu quả trong suốt vòng đời dự án.