Cài đặt độ chồng lớp phun bao nhiêu là hợp lý?

Trong nông nghiệp chính xác, việc phun thuốc bảo vệ thực vật bằng drone đang trở thành xu hướng tất yếu nhờ hiệu suất cao và độ chính xác vượt trội. Tuy nhiên, hiệu quả này chỉ đạt được khi người vận hành biết cách thiết lập độ chồng lớp phun phù hợp. Đây là yếu tố then chốt để tránh tình trạng “phun thiếu” gây bỏ sót cây trồng, hoặc “phun thừa” dẫn đến lãng phí và dư lượng hóa chất.

Để khai thác hết tiềm năng của drone nông nghiệp, nông dân cần hiểu rõ các nguyên tắc kỹ thuật đằng sau việc cài đặt độ chồng lớp phun, thay vì chỉ dựa vào mặc định của thiết bị.

Độ chồng lớp phun là gì?

Độ chồng lớp phun (Overlap) là phần diện tích mà hai đường bay liền kề của drone phun thuốc trùng nhau. Trong thực tế, drone không thể phun dứt điểm từng luống hay từng hàng cây một cách hoàn hảo, mà sẽ cần có phần diện tích chồng lên nhau để bảo đảm bề mặt cây trồng được phủ kín thuốc.

Nếu coi mỗi đường phun của drone giống như một vệt sơn trên mặt phẳng, thì độ chồng lớp phun chính là phần sơn bị tô chồng lên giữa hai vệt sơn kế tiếp.

Nó được tính dựa trên bề rộng dải phun hiệu quả (swath width) và khoảng cách giữa các đường bay (track spacing).

Ví dụ:

• Bề rộng phun của drone là 10 m

• Khoảng cách giữa 2 đường bay là 8 m

• Khi đó, độ chồng lớp phun = $(10-8)/10\times 100=20$

Tại sao độ chồng lớp phun quan trọng?

Độ chồng lớp phun ảnh hưởng đến nhiều yếu tố trong canh tác nông nghiệp:

• Hiệu quả phòng trừ sâu bệnh: Nếu cài đặt thấp, sẽ có khoảng trống không được phủ thuốc, tạo điều kiện cho dịch hại phát triển.

• Chi phí và lãng phí: Nếu quá cao, cùng một vùng cây sẽ nhận lượng thuốc gấp đôi, gây lãng phí.

• Tồn dư hóa chất: Việc phun dư thừa khiến dư lượng thuốc tồn tại lâu hơn, ảnh hưởng đến an toàn nông sản.

• Tuổi thọ thiết bị: Cài đặt không tối ưu làm drone phải bay nhiều hơn, tốn pin và giảm tuổi thọ linh kiện.

Chính vì vậy, việc xác định chính xác độ chồng lớp phun hợp lý là chìa khóa để tối ưu hóa hiệu quả sử dụng drone.

Độ chồng lớp phun bao nhiêu là hợp lý?

Theo khuyến nghị từ các nhà sản xuất drone nông nghiệp như DJI, độ chồng lớp phun tối ưu nằm trong khoảng 20% – 30%.

• Dưới 15%: Nguy cơ bỏ sót cao, đặc biệt ở vùng cây cao, tán rộng hoặc gặp gió.

• 20% – 30%: Đảm bảo vùng phun liên tục, hạn chế lãng phí. Đây là mức được khuyến nghị phổ biến nhất.

• Trên 35%: Mức phun chồng quá cao, gây hao phí thuốc, tốn pin, giảm hiệu quả kinh tế.

Tùy vào loại cây trồng và điều kiện thực tế, người vận hành có thể điều chỉnh trong khoảng khuyến nghị để đạt hiệu quả tối ưu.

Xen thêm: Hướng dẫn sử dụng máy bay nông nghiệp phun thuốc an toàn

Các yếu tố ảnh hưởng đến độ chồng lớp phun

Loại cây trồng và mật độ lá

• Với cây có tán lá dày như cao su, xoài, sầu riêng, nên để độ chồng lớp phun cao hơn (25–30%) để đảm bảo thuốc thấm đều.
• Với cây có tán lá thưa hoặc rau màu ngắn ngày, có thể giảm xuống mức 20%.

 Loại thuốc bảo vệ thực vật

• Thuốc tiếp xúc (tiếp xúc bề mặt lá): cần độ chồng lớp cao để phủ kín.
• Thuốc lưu dẫn (thấm sâu): có thể giảm độ chồng lớp mà vẫn đảm bảo hiệu quả.

Điều kiện thời tiết

• Gió mạnh (> 5 m/s): Giọt thuốc lệch hướng, vùng phủ không chuẩn → tăng chồng lớp thêm 5%.
• Độ ẩm thấp, nắng gắt: Giọt thuốc bay hơi nhanh → cần chồng lớp cao hơn để bù.
• Thời tiết ổn định: Có thể giữ mức 20–25% chuẩn mực.

Tốc độ và độ cao bay của drone

• Nếu bay quá nhanh, giọt thuốc bị gió thổi lệch, dải phun loang rộng hơn dự kiến → cần tăng độ chồng lên 25–30%.
• Nếu bay chậm, giọt thuốc rơi thẳng và phủ đều hơn → có thể giảm độ chồng xuống 20–25%.
• Bay cao (3–4 m trên ngọn cây): Giọt thuốc dễ phân tán, cần tăng chồng lớp.
• Bay thấp (1,5–2,5 m trên ngọn cây): Giữ độ chính xác cao, có thể giảm chồng lớp để tiết kiệm.

Hậu quả khi cài đặt độ chồng lớp phun sai

Nếu độ chồng lớp phun quá thấp:

• Cây bị bỏ sót nhiều, sâu bệnh vẫn phát triển.

• Mất thêm chi phí do phải phun lại nhiều lần.

Nếu độ chồng lớp phun quá cao:

• Gây lãng phí thuốc BVTV.

• Làm dư lượng thuốc tăng cao, ảnh hưởng đến chất lượng nông sản.

• Drone tiêu tốn pin nhiều hơn, phải thay pin liên tục, giảm hiệu quả kinh tế.

Kinh nghiệm cài đặt độ chồng lớp phun thực tế

Từ các thử nghiệm tại đồng ruộng, mức cài đặt hợp lý như sau:

• Rau màu ngắn ngày (xà lách, cải, bắp cải): 20%

• Cây ăn trái (xoài, nhãn, cam, bưởi): 25%

• Cây công nghiệp (cà phê, hồ tiêu, cao su): 25–30%

• Cây trồng trên địa hình đồi dốc: 30% để tránh khoảng trống do độ chênh cao độ

Khi thiết lập trên drone, người vận hành nên thử nghiệm một vài chuyến bay đầu để kiểm tra mức độ phủ thuốc, sau đó điều chỉnh lại trước khi phun toàn bộ diện tích.

Cách tối ưu độ chồng lớp phun với drone hiện đại

Các drone nông nghiệp đời mới như DJI Agras T70P, T100 đã được trang bị phần mềm tối ưu hóa đường bay. Trong đó:

• Người dùng chỉ cần nhập diện tích và loại cây, hệ thống sẽ tự động tính toán độ chồng lớp phun phù hợp.

• Các cảm biến và radar giúp drone duy trì khoảng cách ổn định, giảm sai số chồng lớp.

• Có thể lưu cài đặt riêng cho từng loại cây trồng để sử dụng lại khi cần.

Độ chồng lớp phun hợp lý là một trong những yếu tố quan trọng nhất để drone nông nghiệp phát huy hiệu quả tối đa. Với mức khuyến nghị từ 20–30%, nông dân có thể vừa đảm bảo không bỏ sót cây trồng, vừa tiết kiệm chi phí thuốc bảo vệ thực vật, kéo dài tuổi thọ pin và linh kiện drone.

Việc hiểu rõ cách cài đặt độ chồng lớp phun giúp người vận hành kiểm soát tốt hơn chất lượng phun, nâng cao hiệu quả mùa vụ và tối ưu hóa lợi nhuận.