Drone nông nghiệp đang trở thành công cụ không thể thiếu trong sản xuất hiện đại, giúp tiết kiệm nhân công, tăng năng suất và quản lý đồng ruộng hiệu quả. Tuy nhiên, để vận hành hợp pháp, người nông dân và doanh nghiệp phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định bay drone nông nghiệp. Bài viết này sẽ phân tích chi tiết khung pháp lý, quy trình xin phép, các khu vực cấm bay, mức xử phạt vi phạm và những thay đổi sắp tới để giúp nhà vận hành chủ động hơn trong quá trình sử dụng.
Khung pháp lý quản lý drone nông nghiệp tại Việt Nam
Tại Việt Nam, hoạt động của drone nông nghiệp chịu sự quản lý chặt chẽ bởi Nghị định 36/2008/NĐ-CP và các văn bản bổ sung như Nghị định 79/2011/NĐ-CP, Quyết định 18/2020/QĐ-TTg, Nghị định 144/2021/NĐ-CP. Từ ngày 1/7/2025, Luật Phòng không nhân dân 2024 sẽ chính thức có hiệu lực, bổ sung thêm yêu cầu đăng ký bắt buộc với cơ quan Công an.
Điểm đặc biệt của hệ thống pháp luật hiện nay là drone, dù phục vụ sản xuất nông nghiệp, vẫn được quản lý trước hết dưới góc độ an ninh quốc gia. Bộ Quốc phòng, thông qua Cục Tác chiến – Bộ Tổng tham mưu, là cơ quan có thẩm quyền cấp phép bay cho mọi hoạt động ngoài sân bay dân dụng. Điều này đồng nghĩa, mỗi chuyến bay drone trên cánh đồng đều cần có giấy phép, chứ không đơn thuần là một thủ tục hành chính nông nghiệp.
Quy trình xin phép bay drone nông nghiệp
Để xin phép bay, nhà vận hành cần chuẩn bị một bộ hồ sơ chi tiết, bao gồm:
-
Đơn đề nghị cấp phép bay theo mẫu quy định. Trong đơn phải ghi rõ mục đích, tọa độ, thời gian và độ cao bay.
-
Thông tin kỹ thuật của drone: trọng lượng cất cánh, bán kính hoạt động, thời gian bay.
-
Ảnh chụp drone rõ nét, kích thước tối thiểu 18×24 cm.
-
Giấy tờ pháp lý: chứng minh quyền sử dụng đất để cất cánh, giấy tờ tùy thân hoặc giấy đăng ký kinh doanh.
Hồ sơ cần nộp ít nhất 14 ngày trước chuyến bay. Đây là điểm gây nhiều tranh cãi vì trong nông nghiệp, việc phòng trừ sâu bệnh thường đòi hỏi xử lý trong vòng 24-48 giờ. Chính sự cứng nhắc này tạo ra rào cản, khiến không ít nông dân buộc phải bay không phép để bảo vệ mùa màng.
Các khu vực cấm và hạn chế bay
Theo Quyết định 18/2020/QĐ-TTg, các khu vực bị cấm hoặc hạn chế bay bao gồm:
-
Khu vực sân bay: cấm tuyệt đối trong phạm vi 15 km từ đường băng và 5 km từ tim đường băng.
-
Trụ sở cơ quan nhà nước, khu quân sự: cấm bay trong phạm vi 200 – 500 m.
-
Khu dân cư đông người: hạn chế bay, chỉ được phép khi có giấy phép kèm biện pháp đảm bảo an toàn.
-
Độ cao trên 120 m: chỉ được phép khi có phê duyệt riêng.
-
Khu vực biên giới: hạn chế hoạt động, cần xin phép đặc biệt.
Nhà vận hành có thể kiểm tra bản đồ vùng cấm và hạn chế bay tại cổng thông tin chính thức: http://cambay.mod.gov.vn.
Mức xử phạt khi vi phạm
Theo Nghị định 144/2021/NĐ-CP, mức phạt có thể lên đến hàng trăm triệu đồng, tùy hành vi vi phạm:
-
Bay không phép: phạt 20 – 30 triệu đồng với cá nhân, 80 – 100 triệu đồng với tổ chức.
-
Bay sai phạm vi giấy phép: phạt 8 – 10 triệu đồng, có thể bị tước giấy phép 3 – 6 tháng.
-
Không đăng ký drone: phạt 1 – 2 triệu đồng.
-
Trường hợp nghiêm trọng, cơ quan chức năng có thể tịch thu drone – một thiệt hại lớn với các thiết bị trị giá hàng trăm triệu đồng.
Thay đổi từ 1/7/2025 theo Luật Phòng không nhân dân 2024
Luật mới bổ sung yêu cầu đăng ký bắt buộc drone với cơ quan Công an trước khi đưa vào sử dụng. Như vậy, nhà vận hành sẽ phải thực hiện hai lớp thủ tục:
-
Đăng ký drone như một tài sản với Công an.
-
Xin phép bay cho từng chuyến bay từ Bộ Quốc phòng.
Ngoài ra, luật có quy định miễn trừ cho drone dưới 250g dùng cho giải trí, nhưng điều này không áp dụng cho drone nông nghiệp. Các drone nông nghiệp với trọng lượng 10 – 50 kg vẫn phải xin phép bay cho từng nhiệm vụ.
Chiến lược tuân thủ cho nhà vận hành
Để đảm bảo hoạt động hợp pháp và bền vững, các doanh nghiệp và nông dân cần:
-
Đăng ký drone ngay khi luật mới có hiệu lực.
-
Lập kế hoạch bay chi tiết, nộp hồ sơ trước ít nhất 14 ngày.
-
Xin xác nhận của Ban Chỉ huy Quân sự địa phương để tránh gián đoạn.
-
Luôn mang theo giấy phép bay và giấy tờ liên quan khi vận hành.
-
Theo dõi bản đồ vùng cấm bay trước mỗi chuyến bay.
Trong thực tế, không phải hộ nông dân nào cũng có thể tự chuẩn bị đầy đủ thủ tục và thiết bị. Vì vậy, nhiều đơn vị đã lựa chọn hợp tác với các công ty cung cấp dịch vụ cấp giấy phép bay drone nông nghiệp. Đây là giải pháp tiết kiệm thời gian, đảm bảo tuân thủ pháp lý và có đội ngũ kỹ thuật chuyên nghiệp, giúp xử lý nhanh các yêu cầu phun thuốc, rải hạt hoặc khảo sát đồng ruộng.
Drone nông nghiệp là công cụ mạnh mẽ để nâng cao hiệu quả sản xuất, nhưng song hành với đó là trách nhiệm tuân thủ chặt chẽ pháp luật. Quy định bay drone nông nghiệp tại Việt Nam đặt nặng yếu tố an ninh, buộc người vận hành phải nắm rõ quy trình cấp phép, khu vực cấm bay và các chế tài. Từ 1/7/2025, việc quản lý sẽ siết chặt hơn nữa với yêu cầu đăng ký bắt buộc. Vì vậy, việc hiểu và chuẩn bị sớm sẽ giúp nông dân và doanh nghiệp chủ động thích ứng, vừa phát triển sản xuất, vừa đảm bảo an toàn pháp lý.
