Trong vài năm trở lại đây, hình ảnh những chiếc máy bay không người lái (drone) bay vo vo trên các cánh đồng lúa miền Tây hay những vườn sầu riêng bạt ngàn ở Tây Nguyên đã không còn xa lạ. Kéo theo đó, dịch vụ phun thuốc thuê nổi lên như một cơ hội khởi nghiệp “vàng” với lời đồn đại về khả năng hoàn vốn thần tốc.
Nhưng thực tế có màu hồng như vậy không? Hay đây là một cuộc chơi tài chính khốc liệt đòi hỏi sự tính toán chi li từng viên pin, từng lít xăng? Bài viết này sẽ giúp bạn làm rõ bài toán kinh tế của nghề bay này trước khi quyết định xuống tiền.
1. Vốn khởi nghiệp – Đừng nhầm lẫn giữa Giá máy và Giá để bay
Sai lầm lớn nhất của người mới bước chân vào ngành dịch vụ phun thuốc thuê là chỉ nhìn vào giá niêm yết của thân máy bay. Bạn thấy quảng cáo một chiếc DJI Agras T50 có giá khoảng 190 triệu đồng và nghĩ rằng đó là tất cả vốn liếng cần có. Thực tế phũ phàng hơn nhiều.
Để một đội bay có thể ra đồng và kiếm tiền liên tục (không bị chết thời gian chờ sạc), bạn cần một hệ sinh thái thiết bị đi kèm. Dưới đây là bảng tính chi phí thực tế cho một cấu hình chuẩn (dựa trên giá thị trường 2024-2025):
- Thân máy bay (ví dụ DJI Agras T50): Khoảng 191.000.000 VNĐ. Đây chỉ là cái xác máy.
- Pin: Đây là khoản đầu tư đau ví nhất. Một viên pin T50 (DB1560) chính hãng có giá dao động từ 34.500.000 đến 36.000.000 VNĐ. Để làm dịch vụ chuyên nghiệp, bạn không thể chỉ có 1 viên. Bạn cần tối thiểu 3-4 viên để luân chuyển sạc – xả – làm mát liên tục. Vị chi cho 4 viên pin là khoảng 140.000.000 VNĐ.
- Trạm sạc và Máy phát điện: Bạn không thể cắm sạc vào ổ điện nhà dân giữa cánh đồng mênh mông. Một máy phát điện biến tần đa năng (như D12000iEP) vừa phát điện vừa sạc nhanh có giá khoảng 30.000.000 VNĐ.
- Phương tiện vận chuyển: Những dòng máy như T40 hay T50 rất cồng kềnh và nặng. Bạn cần ít nhất một chiếc xe ba gác cải tiến hoặc sang hơn là xe bán tải. Chi phí này dao động từ 50.000.000 đến 400.000.000 VNĐ tùy loại xe.
Tổng kết lại: Để thực sự bắt đầu kinh doanh dịch vụ phun thuốc thuê, số vốn bạn cần bỏ ra không dưới 430.000.000 VNĐ, và có thể lên tới 800.000.000 VNĐ nếu đầu tư xe bán tải. Đây là mức đầu tư của một doanh nghiệp nhỏ (SME), hoàn toàn không phải là quy mô vốn ít như lời đồn.
2. Chi phí vận hành dịch vụ phun thuốc thuê
Doanh thu từ dịch vụ phun thuốc thuê có thể rất hấp dẫn khi vào mùa, nhưng chi phí vận hành (OPEX) mới là thứ quyết định bạn có giữ được tiền trong túi hay không. Trong đó, chi phí hao mòn pin là chi phí lớn nhất mà ít người tính toán kỹ.
Hãy làm một phép tính đơn giản. Một viên pin giá 35 triệu đồng, tuổi thọ lý tưởng là 1.500 lần sạc (chu kỳ).
Chi phí khấu hao pin cho mỗi chuyến bay = 35.000.000 / 1.500 = ~23.333 VNĐ/chuyến.
Cộng thêm tiền xăng chạy máy phát điện để sạc (khoảng 15.000 VNĐ/lần), thì mỗi khi máy bay cất cánh phun xong 1 hecta, bạn đã mất đứt khoảng 38.000 – 45.000 VNĐ chi phí năng lượng. Con số này chưa bao gồm lương phi công, khấu hao máy, cánh quạt, và các rủi ro hỏng hóc khác.
Nếu bạn nhận giá phun quá rẻ (ví dụ dưới 120.000 VNĐ/ha) chỉ để cạnh tranh giành khách, sau khi trừ đi chi phí pin, xăng và trả lương cho thợ bay, số tiền thực tế bạn cầm về sẽ chẳng còn bao nhiêu. Làm dịch vụ phun thuốc thuê mà không quản lý chặt tuổi thọ pin thì chẳng khác nào làm không công.
3. Doanh thu và thời gian thu hồi vốn dịch vụ phun thuốc thuê
Vậy rốt cuộc, bao lâu thì thu hồi được vốn? Để trả lời câu hỏi này, chúng ta cần nhìn vào năng suất thực tế và giá cả thị trường.
Tại các vựa lúa lớn ở Đồng bằng sông Cửu Long, giá dịch vụ phun thuốc thuê trung bình dao động từ 140.000 – 160.000 VNĐ/hecta. Vào mùa cao điểm dịch bệnh, một tổ bay chuyên nghiệp với dòng máy T50 có thể phun đạt năng suất 30 – 50 hecta/ngày.
Giả sử một ngày đẹp trời, máy hoạt động ổn định, phun được 40 ha với giá 160.000 VNĐ/ha:
- Doanh thu: 6.400.000 VNĐ.
- Chi phí:
- Khấu hao pin & Xăng máy phát: ~1.500.000 VNĐ.
- Lương đội bay (1 phi công + 1 phụ): ~1.000.000 VNĐ.
- Khấu hao máy & Bảo trì: ~500.000 VNĐ.
- Chi phí đi lại, ăn uống: ~200.000 VNĐ.
- Lợi nhuận ròng trong ngày: Khoảng 3.200.000 VNĐ.
Với mức lợi nhuận này, nếu bạn có việc làm đều đặn 20 ngày mỗi tháng, bạn có thể kiếm được hơn 60 triệu đồng. Như vậy, thời gian thu hồi vốn lý tưởng sẽ rơi vào khoảng 8 đến 10 tháng.
Tuy nhiên, nông nghiệp có tính thời vụ rất cao. Lúa không bị sâu bệnh quanh năm. Sẽ có những tháng ngồi chơi xơi nước doanh thu bằng 0. Vì vậy, thời gian thu hồi vốn thực tế thường kéo dài từ 12 đến 18 tháng, tùy thuộc vào khả năng tìm kiếm khách hàng và chạy show giữa các vùng miền của bạn.
4. Rủi ro pháp lý và kỹ thuật cần lường trước
Năm 2025 sẽ là một năm bản lề với ngành dịch vụ phun thuốc thuê khi Luật Phòng không nhân dân 2024 chính thức có hiệu lực từ tháng 7. Thời kỳ “bay chui”, mạnh ai nấy làm sẽ chấm dứt.
- Giấy phép bay: Các thiết bị bay nông nghiệp sẽ bị kiểm soát chặt chẽ hơn. Việc đăng ký thiết bị và xin cấp phép bay cho từng nhiệm vụ sẽ trở thành bắt buộc. Điều này tạo ra rào cản lớn cho các hộ nhỏ lẻ, nhưng lại là cơ hội cho các “Trạm phun dịch vụ” chuyên nghiệp, có pháp nhân rõ ràng.
- Rủi ro kỹ thuật: Drone là thiết bị điện tử làm việc trong môi trường khắc nghiệt (nước, bùn, hóa chất ăn mòn). Chỉ cần một phút lơ là của phi công, máy có thể va vào dây điện hoặc rơi xuống nước. Chi phí sửa chữa mỗi lần như vậy có thể lên tới hàng chục triệu đồng, thổi bay lợi nhuận của cả tháng làm việc.
5. Lời khuyên cho người mới bắt đầu
Nếu bạn vẫn quyết tâm theo đuổi con đường cung cấp dịch vụ phun thuốc thuê, hãy ghi nhớ những chiến lược sau để tồn tại và phát triển:
- Đa dạng hóa nguồn thu: Đừng chỉ trông chờ vào cây lúa. Hãy khai thác thêm các tính năng rải phân, gieo sạ của các dòng máy mới như T70P. Mở rộng thị trường sang các loại cây ăn trái giá trị cao như sầu riêng, cam, bưởi – nơi giá dịch vụ thường cao hơn và ít cạnh tranh hơn.
- Kỷ luật tài chính: Hãy lập một “Quỹ Pin”. Trích ngay 20.000 – 25.000 VNĐ từ mỗi hecta bay được vào quỹ này. Đừng coi đó là tiền lãi để tiêu xài. Khi pin chai hoặc hỏng, bạn sẽ có ngay tiền để thay thế mà không bị đứt gãy dòng vốn.
- Chuyên nghiệp hóa: Thay vì làm cá nhân nhỏ lẻ, hãy cân nhắc mô hình Hợp tác xã hoặc Trạm dịch vụ. Điều này giúp bạn dễ dàng hơn trong việc xin giấy phép bay, tạo niềm tin với nông dân và tối ưu hóa chi phí vận chuyển.
Kinh doanh dịch vụ phun thuốc thuê không phải là mỏ vàng lộ thiên để ai cũng có thể vào nhặt. Nó là một ngành kinh doanh dịch vụ nông nghiệp công nghệ cao, đòi hỏi vốn đầu tư lớn (tầm vóc SME), kỹ năng quản trị dòng tiền tốt và sự am hiểu sâu sắc về kỹ thuật.
Cơ hội là rất lớn khi nông nghiệp Việt Nam đang chuyển mình mạnh mẽ sang số hóa, nhưng phần thưởng chỉ dành cho những ai đầu tư bài bản, minh bạch và kiên trì. Đừng bắt đầu chỉ vì thấy người khác làm được, hãy bắt đầu khi bạn đã nắm rõ bài toán cơm áo gạo tiền trong tay.
