Cây xoài là loại cây ăn quả nhiệt đới được trồng phổ biến tại nhiều tỉnh thành của Việt Nam. Không chỉ có giá trị tiêu thụ trong nước, xoài còn là một trong những mặt hàng nông sản xuất khẩu chủ lực. Tuy nhiên, cây xoài lại dễ bị nhiều loại sâu bệnh tấn công ở cả lá, hoa và trái. Điều này đòi hỏi người trồng phải áp dụng kỹ thuật phun thuốc hợp lý để bảo vệ trái và duy trì năng suất.
Phun thuốc cho cây xoài không chỉ đơn thuần là chọn thuốc và phun theo thói quen. Để đạt hiệu quả cao, người trồng cần hiểu rõ loại dịch hại nào thường gây hại ở từng giai đoạn, lựa chọn giải pháp phù hợp và ứng dụng công nghệ tiên tiến như drone để nâng cao độ chính xác.
Sâu bệnh thường gặp trên cây xoài
Trong quá trình phát triển, cây xoài có thể bị nhiều loại sâu bệnh ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất và chất lượng trái. Sâu đục trái là một trong những tác nhân nguy hiểm, chúng đục thẳng vào bên trong làm trái bị rụng hoặc mất giá trị thương phẩm. Rầy bông xoài và rệp sáp lại gây hại ở giai đoạn hoa và trái non, khiến tỷ lệ đậu trái giảm mạnh.
Bệnh thán thư cũng thường xuyên xuất hiện, đặc biệt trong mùa mưa, làm hoa bị khô đen, trái bị thối đốm. Ngoài ra, bệnh phấn trắng khiến lá non và hoa bị phủ lớp bột trắng, làm suy giảm quá trình quang hợp. Việc nhận diện đúng và sớm những loại sâu bệnh này giúp người trồng xoài đưa ra biện pháp phun phòng trừ kịp thời, hạn chế thiệt hại.
Nguyên tắc “4 đúng” trong phun thuốc
Để bảo vệ cây xoài hiệu quả, người trồng cần áp dụng nguyên tắc “4 đúng”. Thứ nhất là đúng thuốc, tức chọn loại thuốc chuyên biệt cho từng đối tượng sâu bệnh, không dùng tràn lan. Thứ hai là đúng liều lượng, tuân thủ khuyến cáo của nhà sản xuất để tránh kháng thuốc hoặc ngộ độc cho cây. Thứ ba là đúng lúc, nghĩa là phun khi sâu bệnh mới xuất hiện hoặc ở giai đoạn còn non để tăng hiệu quả. Thứ tư là đúng cách, đảm bảo giọt thuốc bám đều trên cả lá, cành và bề mặt trái.
Nguyên tắc này nghe có vẻ cơ bản nhưng trên thực tế lại thường bị bỏ qua. Việc phun thuốc không đúng nguyên tắc sẽ làm giảm hiệu quả, tốn chi phí và gây tồn dư hóa chất trên trái xoài, ảnh hưởng đến xuất khẩu.
Lịch phun thuốc theo từng giai đoạn phát triển
Để trái xoài đạt chất lượng tốt, cần xây dựng lịch phun thuốc khoa học theo từng giai đoạn.
| Giai đoạn phát triển | Mục tiêu bảo vệ | Loại thuốc/giải pháp | Lưu ý kỹ thuật |
|---|---|---|---|
| Sau thu hoạch | Phục hồi cây, loại bỏ mầm bệnh | Thuốc gốc đồng, Mancozeb, Copper Hydroxide | Tỉa cành, vệ sinh vườn, phun ướt đều toàn tán |
| Xử lý ra hoa | Kích thích mầm hoa, phòng bệnh hoa | Paclobutrazol, thuốc trừ rầy chọn lọc | Phun lúc nụ hoa nhú, tránh khi hoa nở rộ |
| Đậu trái non | Ngừa sâu đục trái, rệp sáp | Abamectin, Emamectin, Bo + Canxi | Phun khi trái bằng đầu đũa, phủ đều cuống và trái |
| Nuôi trái | Bảo vệ vỏ trái, ngừa ruồi vàng, thán thư | Thuốc nấm đặc trị + bao trái | Bao trái khi đạt 6–7 cm, phun phòng nấm trước |
| Trước thu hoạch | Giữ trái sáng đẹp, an toàn tồn dư | Thuốc sinh học, cách ly ngắn | Ngưng phun hóa học ít nhất 15 ngày trước thu hoạch |
Lịch phun này mang tính tham khảo và cần được điều chỉnh tùy theo điều kiện thời tiết, mật độ sâu bệnh thực tế và quy mô canh tác.
Kỹ thuật phun thuốc bằng drone cho vườn xoài
Trong bối cảnh thiếu lao động nông nghiệp, nhiều nhà vườn đã ứng dụng drone để phun thuốc cho cây xoài. Drone có khả năng phun thuốc đồng đều, hạt sương siêu mịn bám tốt vào lá và trái, kể cả mặt dưới tán cây.
Với vườn xoài diện tích lớn, việc dùng drone giúp giảm từ 30–50% chi phí nhân công và tiết kiệm tới 20–30% lượng thuốc. Quan trọng hơn, drone giúp giảm tiếp xúc trực tiếp với hóa chất, đảm bảo an toàn cho người lao động.
Khi sử dụng drone, cần điều chỉnh tốc độ bay, lưu lượng phun và kích thước hạt sao cho phù hợp từng giai đoạn. Ví dụ, khi phun phòng sâu đục trái, nên sử dụng giọt mịn hơn để thuốc bám đều lên bề mặt trái. Trong khi đó, ở giai đoạn phòng nấm, có thể dùng giọt lớn hơn để dung dịch thấm sâu và bền hơn trên lá.
Biện pháp an toàn khi phun thuốc cho cây xoài
Dù phun bằng tay hay bằng drone, yếu tố an toàn vẫn luôn cần được ưu tiên. Người vận hành phải trang bị đầy đủ bảo hộ, bao gồm khẩu trang, găng tay, kính và quần áo chống thấm. Thuốc cần được pha đúng tỷ lệ, tránh trộn nhiều loại gây phản ứng bất lợi. Bao bì thuốc phải được thu gom và tiêu hủy đúng cách để tránh ô nhiễm đất và nguồn nước.
Phun thuốc đúng kỹ thuật giúp bảo vệ trái xoài, nâng cao năng suất và chất lượng thương phẩm. Từ việc nhận diện sâu bệnh, áp dụng nguyên tắc “4 đúng”, xây dựng lịch phun hợp lý đến ứng dụng công nghệ drone hiện đại, tất cả đều góp phần tạo ra sản phẩm xoài đạt chuẩn an toàn và có giá trị xuất khẩu cao.
Trong xu hướng nông nghiệp thông minh, người trồng xoài cần không chỉ giỏi kỹ thuật mà còn biết tận dụng công nghệ để tối ưu hóa quy trình sản xuất, hướng đến canh tác bền vững.
