Bệnh thối nhũn là một trong những thách thức nghiêm trọng nhất đối với người trồng rau màu. Bệnh thường do vi khuẩn như Pectobacterium, Dickeya hoặc nấm Rhizoctonia, Sclerotium, Pythium gây ra. Chúng phát triển mạnh trong điều kiện nóng ẩm, đặc biệt khi ruộng thoát nước kém.
Triệu chứng thối nhũn ban đầu là những vết nhũn màu trắng kem ở lá hoặc thân, nhanh chóng lan rộng kèm mùi hôi khó chịu nếu tác nhân là vi khuẩn. Với nấm, thân cây nhũn mềm nhưng thường không có mùi, thay vào đó là lớp tơ trắng hoặc hạch nấm màu nâu. Khi bệnh bùng phát, cây rau héo rũ hàng loạt chỉ trong vài ngày, khiến nông dân mất trắng.
Sự lây lan nhanh chóng qua nước tưới, côn trùng hoặc dụng cụ canh tác khiến bệnh thối nhũn cực kỳ khó kiểm soát nếu không có biện pháp hiệu quả và kịp thời.
Hạn chế của phương pháp phòng trừ thối nhũn truyền thống
Nông dân từ lâu đã sử dụng các biện pháp canh tác và phun thuốc thủ công để phòng trừ bệnh thối nhũn. Luân canh cây trồng, xử lý đất thoát nước tốt và bổ sung canxi giúp cây tăng sức đề kháng. Về hóa học, thuốc gốc đồng hoặc sinh học chứa Chitosan thường được dùng để hạn chế bệnh thối nhũn.
Tuy nhiên, những biện pháp này còn nhiều bất cập. Phun thủ công tốn nhiều thời gian và công sức, trong khi dịch bệnh thối nhũn lại lây lan quá nhanh. Người lao động phải tiếp xúc trực tiếp với hóa chất độc hại, tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe. Thêm vào đó, thuốc thường phun không đồng đều, gây lãng phí và để lại dư lượng cao trên rau màu, ảnh hưởng đến chất lượng nông sản.
Drone – giải pháp trong kiểm soát thối nhũn
Phun thuốc chính xác và tiết kiệm
Ứng dụng drone nông nghiệp trong phòng trừ bệnh thối nhũn mang lại bước tiến vượt bậc. Drone có hệ thống béc phun siêu mịn, tạo hạt thuốc nhỏ, dễ bám đều cả hai mặt lá. Lực gió từ cánh quạt giúp thuốc thấm sâu vào tán cây, nâng cao hiệu quả diệt mầm bệnh.
Một drone có thể phun nhanh hơn 30 lần so với thủ công, xử lý kịp thời khi bệnh thối nhũn mới chớm. Thực tế cho thấy lượng thuốc sử dụng có thể giảm 30%, lượng nước tiết kiệm tới 90%, vừa giảm chi phí, vừa giảm ô nhiễm môi trường.
Giám sát và phát hiện sớm bệnh thối nhũn
Không chỉ phun thuốc, drone còn tích hợp camera đa phổ và trí tuệ nhân tạo (AI) để giám sát đồng ruộng. Hệ thống này có thể phát hiện sớm dấu hiệu thối nhũn trước khi mắt thường nhận ra. Nhờ đó, nông dân có thể khoanh vùng và xử lý chính xác những điểm dịch bằng phun điểm (spot spraying), thay vì phun tràn lan.
An toàn cho người lao động
Drone giúp người vận hành không phải tiếp xúc trực tiếp với hóa chất, giảm thiểu rủi ro sức khỏe. Đồng thời, công nghệ này cho phép triển khai ngay cả trên những cánh đồng lớn hoặc địa hình khó tiếp cận.
Hiệu quả kinh tế khi dùng drone
Chi phí đầu tư drone ban đầu có thể cao, từ 100 đến 500 triệu đồng tùy dòng máy. Tuy nhiên, xét về lâu dài, drone giúp tiết kiệm chi phí nhân công, thuốc và nước, đồng thời giảm thất thoát năng suất do dịch bệnh.
Ví dụ, một drone DJI Agras T70P có thể xử lý 20–22 ha/giờ, trong khi phun thủ công chỉ đạt 0,5–0,7 ha/giờ. Điều này chứng minh khả năng dập dịch nhanh chóng và kịp thời, nhất là đối với bệnh lây lan nhanh như thối nhũn.
Ngoài ra, mô hình hợp tác xã hoặc dịch vụ phun thuê giúp giảm gánh nặng đầu tư cho nông dân nhỏ lẻ, khiến công nghệ này dễ tiếp cận hơn.
Thực tiễn triển khai và quy định pháp lý
Tại Việt Nam, drone đã được ứng dụng rộng rãi ở Đồng bằng sông Cửu Long, nơi diện tích canh tác rau màu và lúa lớn. Một số doanh nghiệp cung cấp dịch vụ phun thuê như Agtek đã triển khai thành công mô hình này.
Tuy nhiên, việc bay drone cần tuân thủ quy định của Bộ Quốc phòng và Cục Tác chiến. Người sử dụng phải xin phép bay, đảm bảo không hoạt động trong khu vực cấm và tuân thủ nguyên tắc an toàn. Chỉ khi kết hợp công nghệ với quản lý pháp lý chặt chẽ, drone mới phát huy tối đa lợi ích và tránh rủi ro.
Bệnh thối nhũn là một mối nguy lớn đối với rau màu, gây thiệt hại cả về năng suất lẫn chất lượng. Sử dụng drone không chỉ giúp phun thuốc hiệu quả, tiết kiệm chi phí mà còn tạo ra một chiến lược quản lý chủ động, an toàn và bền vững.
Trong tương lai, tích hợp thêm AI và IoT sẽ đưa công nghệ này tiến tới tự động hóa toàn diện, từ giám sát đến phòng trừ bệnh thối nhũn. Đây chính là hướng đi cần thiết để ngành rau màu Việt Nam nâng cao năng suất, đảm bảo an toàn thực phẩm và phát triển bền vững.
